حفاظت از محیط زیست
به هرگونه اقدامي که برای نگهداری از محیط زیست یا جلوگیری از تخریب آن صورت می‌گیرد، گفته می‌شود.
و عبارتست از تلاشی که به منظور حفظ سلامتی محیط و انسان‌ها، در سطوح شخصی، سازمانی یا دولتی، از محیط طبیعی ايجاد مي شود.
با توجه به رشد جمعیت و فناوري، محیط بیوفیزیکی گاهی اوقات نادیده گرفته مي شود. براي حفاظت محيط زيست این موضوع باید به رسمیت شناخته شود و دولت‌ها باید محدودیت‌هایی علیه فعالیت‌های مخرب محیط زیست ایجاد کنند.
از سال ۱۹۶۰، جنبش‌های فعال براي حفظ محيط زيست در جهان ایجاد شده‌اند که از مسائل مختلفی در این زمینه اطلاع دارند.
با توجه به اينكه هیچ توافقی در مورد حدود و میزان اثر فعالیت‌های انسانی بر روی محیط زیست وجود ندارد و گاهي اقدامات حفاظتی مورد انتقاد قرار می‌گیرند؛
مؤسسات علمی اکنون دوره‌های آموزشی مفيد و موثري را پیشنهاد می‌دهند، همچون مطالعات زیست‌محیطی، مدیریت محیط زیست و مهندسی محیط زیست، که تاریخچه و روش‌های حفاظت از محیط زیست را آموزش می‌دهند. حفاظت از محیط زیست احتیاج به بررسي فعالیت‌های مختلف انسانی دارد. تولید زباله، آلودگی هوا و از بین رفتن تنوع زیستی (ناشی از معرفی گونه‌های مهاجم و گونه‌های در حال انقراض)كه بعضی از موارد مرتبط با حفاظت محیط زیست هستند.
حفاظت از محیط زیست تحت تأثیر سه فاکتور در هم آمیخته است: قوانین زیست‌محیطی، اخلاق، و آموزش و پرورش.
هر کدام از این سه فاکتور، هم در سطح تصمیمات بین‌المللی و هم در سطح ارزش‌های رفتاری و شخصی، بر محیط زیست تأثیر می‌گذارند. برای اینکه حفاظت از محیط زیست اجرايي تبدیل شود، لازم است که جوامع، در این زمینه‌ها پیشرفت کرده و تصمیمات زیست‌محیطی معقول و قابل اجرايي را اتخاذ کنند.
نگرانی‌هایی که با از بين رفتن محیط طبیعی به وجود می‌آورد، عبارتند از: صدمه به اکوسیستم و از بین رفتن زیستگاه ناشی از رشد جمعیت، گسترش کشاورزی برای امرار معاش، آلودگی، استخراج چوب و استفاده قابل توجه از چوب به عنوان سوخت.
روش‌های حفاظت از محیط زیست
جمع آوري، دفع و بازیافت زباله :
بايد از خود پرسيد پس از صرف یک فنجان چای در کنار جاده، لیوان یک بار مصرف را کجا می‌اندازیم؟ چه تعداد از ما زباله‌هایمان را در کیسه زباله نگه می‌داریم تا یک سطل زباله پیدا کنیم؟ ما (همه افراد جامعه چه مسؤلان و چه افراد عادي) باید به خودمان و افراد دیگری که برای تفریح به طبیعت می‌آیند بهداشت مربوط به محیط‌زیست را یاد دهیم. ر‌ها کردن زباله‌ها و پلاستیک‌ها در محیط نه تنها موجب تکثیر پشه‌ها و باکتری‌ها و میکرب‌های دیگر می‌شود بلکه موجب آلودگی خاک نیز می‌شود، بیشتر مردم فکر می‌کنند پاکیزگی تنها مربوط به خانه است و به راحتی زباله‌هایشان را در جاده می‌اندازند. این احساس که کره زمین خانه ماست به فرد کمک می‌کند که این افکار اشتباه را کنار بگذارد، باید گهگاه به مقامات مسئول برای سازمان‌دهی دفع مناسب زباله‌ها گوشزدهایی داده شود تا برنامه‌هایی برای جمع‌آوری، دفع و بازيافت زباله‌هایی که در مناطق ریخته شده را اجرا کنند.
برنامه هايي مثل ثبت يك روز در هر ماه به اسم روز پاكسازي زمين كه افراد بتوانند داوطلبانه به سازمان شهرداري و بخش زيربط مراجعه كرده و آمادگي خود را براي كمك به پاكسازي زمين (مادر هستي) اعلام كنند. اگر هر ماه يك روز اختصاص داده شود به اين كار داوطلبانه و عام المنفعه جمعا 12 روز در سال افرادي داوطلب مي شوند تا در حفظ محيط زيست سهيم باشند.
يا ايجاد كارتي براي دوستداران محيط زيست كه به آنها اين اختيار را مي دهد كه هر جا كاري عليه محيط زيست انجام مي شود (مثل رهاسازي زباله يا روشن كردن آتش) با رعايت اخلاقيات اهمال قانون يا راهنمايي كنند.
و هزاران طرح و پيشنهاد ديگر كه مي توان گام به گام افراد را تشويق كرد تا مسؤلانه در حفظ محيط زيست خود سهيم باشند (طرح ها از نگارنده مقاله است)
کاشت درخت و توقف جنگل زدايي ( كه به منظور ايجاد جاده يا زمين كشاوري است):
از بین بردن جنگل‌ها به عنوان برنامه کاری پسا استعماری دیده می‌شود. البته در ايران عزيز ما درصد زیادی از گیاهان و حیوانات، به دنبال ساخت جاده‌هایی برای سود بردن از آن از بین مي روند، میلیون‌ها حیوان برای سرگرمی و نیز استفاده از بخش‌هایی از بدنشان مانند عاج و پوستشان کشته مي شوند. زنجیره کشتن و تخریب منجر به ویرانی اولیه طبیعت مي شود. قطع درختان، میزان اکسیژن را کاهش می‌دهد، منجر به فرسایش خاک و لغزش زمین می‌شود؛ زیستگاه طبیعی حیوانات وحشی را از بین می‌برد و آنها را مجبور به پیشروی به شهر‌ها و روستا‌ها می‌کند، در آنجا با گونه‌های خطرناک‌تری به نام انسان رو به رو می‌شوند و به خاطر آسیبی که برای انسان‌ها دارند، بی‌رحمانه کشته می‌شوند. باید الزامی وجود داشته باشد که به جای هر درختی که برای مصارف مختلف بریده می‌شود، گیاهی کاشته شود. این باید شعار ما باشد: “زندگی کن و اجازه زندگی بده”
پيشنهاد بهتر اينكه سازماني باشند كه مثل ثبت احوال براي درختاني كه كاشته مي شوند شناسنامه الكترونيكي صادر كند تا در صورت هر اقدام اشتباهي جلوي آن گرفته شود. (پيشنهاد گروه علمی تحقیقاتی نیکاتیس اين است كه نرم افزاري جامع طراحي شود كه اسم و كد شناسه ، سال كاشت، نوع درخت و لوكيشن درخت مذكور در آن ذكر شود. و ترجيحا از درختان مقاوم و خاص هر منطقه استفاده شود تا درخت عمر طولاني تري داشته باشد).
كشاورزي:
فرهنگ مصرف‌گرایی و استفاده از سموم در كشاورزي به دليل رشد جمعيت به تعادل محیط‌زیست آسیب وارد كرده است. در گذشته، مردم جنگل‌ها را از بین می‌بردند تا به عنوان زمین کشاورزی از آن استفاده کنند، سپس با به وجود آمدن فست فود‌ها و غذاهای حاضری مردم زمین‌ها را ر‌ها کردند و کارخانه‌ها به جای آن ساخته شدند. اگر روزی چیزی برای خریدن و خوردن نداشته باشیم چه می‌شود؟ کشاورزی را باید از خودمان شروع کنیم، گلدان یا سبزیجات در حیات پشتی بکاریم تا علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه و سلامتی، فرهنگ تولید را دوباره احیا کنیم. ما می‌توانیم مسئولان مربوطه را وادار كنيم تا تبدیل زمین‌ها به ساختمان و کارخانه و استفاده از سموم شيميايي را متوقف كنند.
در ادامه بحث بر خود لازم مي دانیم كه يكسري از راه كارهاي اجرا شده در سطح جهان را به عنوان نمونه و خط مشي براي راهمان ذكر كنیم:
موافقت نامه‌های زیست‌محیطی داوطلبانه (براي شركت ها، توليدي ها و …)
در کشورهای صنعتی، اغلب یک پلت فرم (موافقت نامه‌های زیست‌محیطی داوطلبانه) را به شرکت‌ها ارائه می‌دهند تا حرکت‌هایی فراتر از حداقل استانداردهای نظارتی را به رسمیت بشناسند و از گسترش بهتر فعالیت‌های زیست‌محیطی حمایت کنند. در کشورهای در حال توسعه، مثل آمریکای لاتین، این موافقت نامه‌ها معمولاً برای اصلاح عدم رعایت مقررات اجباری استفاده می‌شوند. چالش‌هایی در چگونگی ایجاد اطلاعات پایه این توافق‌نامه‌ها، اهداف، نظارت و گزارش‌ها وجود دارد. با توجه به مشکلات ذاتی در ارزیابی، اثربخشی آنها اغلب مورد سؤال قرار می‌گیرد و ممکن است محیط زیست را تحت تأثیر منفی قرار دهد.
روش اکوسیستم
روش اکوسیستم با مدیریت منابع و حفاظت از محیط زیست كه هدفش در نظر گرفتن روابط متقابل پیچیده کل اکوسیستم (پروسه توليد و استفاده از سموم مخرب محيط زيست بيشتر مدنظر است) به جای پاسخ به مسائل خاص و چالش‌ها است. در حالت ایده‌آل، تصميم گيري به این روش، فعالیتی مشترک برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری بين ارگان ها است که شامل طیف گسترده‌ای از سهامداران در سراسر ارگان هاي دولتی، همچنین نمایندگان صنعت، گروه‌ها و جوامع محیط زیستی می‌باشد. این روش، در حالت ایده‌آل، سبب تبادل بهتر اطلاعات مفيد در جهت توليد محصولات دوستدار محيط زيست (كم ضرر و تا حدودي تجزيه پذير)، توسعه استراتژی‌های متضاد، با نتیجه و بهبود حفاظت محیط زیست منطقه‌ای می‌شود.
نمونه اي از توافق نامه هاي زيست محيطي:
نقشه روتکل کیوتو
توافقنامههای بین‌المللی زیست‌محیطی
بسیاری از منابع زمینی آسیب‌پذیر هستند زیرا تحت تأثیر فعالیت‌های بشری می‌باشند، در نتیجه، بیشتر تلاش‌ها برای این است که توافق‌نامه‌ها را در کشورها گسترش دهند تا دولت‌ها با امضای آن، از آسیب‌ها جلوگیری یا تأثیر فعالیت‌های بشری بر روی منابع محیطی را مدیریت کنند. این توافق‌نامه‌ها می‌توانند شامل عوامل مؤثر بر روی آب و هوا، اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها و آلودگی هوا باشند. وقتی از توافقنامههای بین‌المللی محیط زیستی پیروی نشود، آنها به مفاد حقوقی در اسناد حقوقی نیاز پیدا می‌کنند. این توافق‌نامه‌ها دارای سابقه طولانی می‌باشند، برخی از توافقنامههای چند ملیتی پیش از این در ۱۹۱۰ در اروپا، آمریکا و آفریقا بسته شده‌اند. بعضی از این توافقنامههای چند ملیتی شناخته شده شامل
Kyoto Protoco, Vienna Convention on the Protection of the Ozone Layer, Rio Declaration on Environment and development می‌باشند.
دولت‌ها
بحث در مورد حفاظت محیط زیست اغلب روی نقش دولت‌ها، مجلس و اجرای قانون تمرکز می‌کند. هر چند، در مفهوم گسترده، حفاظت محیط زیست وظیفه همه مردم است نه فقط دولت. بحث‌های مربوط به محیط زیست شامل طیف گسترده‌ای از ذی نفعان شامل صنعت، گروه‌های بومی، گروه‌های محیطی و نمایندگان جامعه می‌باشد. تصمیمات گرفته شده برای حفاظت محیط زیست بازتاب این طیف گسترده از ذی نفعان است و در بیشتر کشورها مشترک می‌باشند.
بسیاری از قوانین، حقوقی اساسی برای حفاظت از محیط زیست وضع می‌کنند و بسیاری از معاهدات بین‌المللی حق زندگی در محیط سالم را قائل‌اند. همچنین، بسیاری از کشورها، سازمان‌ها و آژانس‌هایی دارند که به حفاظت از محیط زیست اختصاص داده شده‌اند. در برنامه محیط زیست سازمان ملل، بخش حفاظت از محیط زیست بین‌المللی وجود دارد. اگرچه حفاظت از محیط زیست تنها وظیفه آژانس‌های دولتی نیست اما این مراکز، در ایجاد و حفظ استانداردهای بنیادی حفاظت از محیط زیست و تعامل آن با مردم، اهمیتی اساسی دارند.
در زير تاريخچه مختصري از اقدامات انجام شده براي حفاظت از محیط زیست در كشورهايي اروپايي آورده شده است:
حفاظت از محیط زیست در تانزانیا در طول اشغال شرق آفریقا به وسیلهٔ آلمان آغاز شد (۱۸۸۴–۱۹۱۹) _ قوانین استعماری برای حمایت از جنگل‌ها تصویب شد که به موجب آن فعالیت‌های سنتی بومی مانند شکار، جمع‌آوری هیزم (براي توليد سوخت يا ذغال) و چرای گاوها محدود شدند. در سال ۱۹۴۸، Serengeti به‌طور رسمی به عنوان اولین پارک ملی برای گربه هاي وحشی در شرق آفریقا تأسیس شد. از سال ۱۹۸۳، از طریق ایجاد شورای ملی مدیریت محیط زیست (NEMC) و توسعه اقدامات زیست‌محیطی، تلاش‌های گسترده برای مدیریت مسائل زیست‌محیطی در سطح ملی انجام شد.
حفاظت دولت
بخش محیط زیست، بدنه اصلی دولت در حفاظت محیط زیست است. این کار از طریق تدوین سیاست، هماهنگی و نظارت بر مسائل زیست‌محیطی، برنامه‌ریزی محیط زیست و سیستم‌های پژوهشی زیست‌محیطی انجام می‌گیرد. شورای ملی مدیریت محیط زیست (NEMC) یک مؤسسه است که اولین قوانین ملی مدیریت محیط زیست را در زمان تأسیسش در سال ۱۹۸۳ وضع کرد. این شورا در مشاوره به دولت‌ها و جوامع بین‌المللی در طیف وسیعی از مسائل زیست‌محیطی نقش دارد. NEMC هدف های دنباله داری دارد که عبارتند از: ارائه مشاوره فنی، هماهنگی فعالیت‌های فنی، توسعه دستورالعمل‌های اجرایی و روند آنها، نظارت و ارزیابی فعالیت‌هایی که بر محیط زیست مؤثرند، ترویج و کمک به اطلاعات زیست‌محیطی و ارتباطات و پیشرفت دانش علمی. سیاست‌های ملی محیط زیست در سال ۱۹۹۷ به عنوان یک چارچوب زیست‌محیطی (در تانزانیا) اتخاذ شدند. اهداف سیاست‌ها در لیست زیر وجود دارند:
اطمینان از استفاده پایدار و عادلانه منابع، بدون صدمه به محیط زیست یا به خطر انداختن سلامت و ایمنی
پیشگیری و کنترل تخریب زمین، آب، گیاهان و هوا
حفظ و تقویت میراث طبیعی و ساختهٔ بشر، شامل تنوع زیستی اکوسیستم‌های منحصر به فرد
بهبود وضعیت و بهره‌وری از مناطق تخریب شده (بيابان زدايي، بهبود وضعيت چشمه ها، رودخانه ها ، كوه ها و تفرجگاه هاي تخريب شده)
بالابردن سطح آگاهی و درک مردم از ارتباط بین محیط زیست و توسعه یافتن
ارتقاء مشارکت فرد و جامعه
ارتقاء همکاری‌های بین‌المللی
اولین دیدگاه را ثبت کنید