اثرات کشت کلزا

اثرات کشت کلزا

تولید و کشت کلزا یار و یاور کشاورزی ارگانیک

شاید اگر بدانید با مصرف روغن کلزا به زیست پایدار کمک می‌کنید بی تردید در خرید روغن سبد غذایی‌تان تغییراتی خواهید داشت. در این مقاله دلایل این تیتر توسط نیکاتیس بیان می‌شود.

کلزا، یکی از محصولات زراعی ویژه است که به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود نقش خیلی مهم در کشاورزی پایدار و ارگانیک ایفا می‌کند. پیش‌تر گفته شده که کشاورزی ارگانیک و پایدار، راهکاری اساسی برای افزایش تولیدات کشاورزی همراه با حفظ محیط‌زیست و منابع طبیعی می‌باشد که نیازمند رویکردهایی است که همزمان بازده اقتصادی، مراقبت از منابع و تنوع زیستی را تضمین کند.

و در کشاورزی بقای هر مزرعه‌ای لازمه‌ اش تقويت خاک است! ولی انتخاب نوع کشاورزی و نوع گیاهان جهت کشت و تناوب زراعی علاوه بر تخصص، نیازمند کارآمدی و دلسوزی کشاورز برای خاک و محصولات تولیدی مزرعه است. در این مقاله مرور می‌کنیم که چطور کلزا می‌تواند یار و یاور کشاورزی پایدار و ارگانیک حتی با وجود مدرن شدن سبک کشاورزی باشد و دلیل اصلی انتخاب کشت کلزا توسط مجموعه نیکاتیس نیز برایتان روشن خواهد شد.

ویژگی‌های گیاه‌شناسی کلزا و نحو اثر زیست محیطی کشت آن

کلزا از خانواده کروسیفر (Cruciferae) با نام علمی (Brassica) در کتب گیاه‌شناسی ثبت شده است و نباید آن را با منداب که نام علمی آن (Eruca sativa) است، اشتباه گرفت. کلزا گیاهی یک ساله است که ارتفاع آن بین ۱ تا ۱.۵ متر متغیر است. این گیاه دارای برگ‌های بیضی‌شکل و ساقه‌ای صاف و منشعب است.

گل‌های کلزا زردرنگ بوده و در گل‌آذین خوشه‌ای قرار دارند.

قسمت مورد استفاده گیاه در واقع میوه یا همان دانه های روغنی با ارزش آن که داخل نیام(غلاف) قرار دارند.

در ادامه خواهید خواند که گیاه کلزا با چه ویژگی‌های خاص و اثراتش، حامی کشاورزی ارگانیک و پایدار است و دلایل انتخاب کشت کلزا در مجموعه کشاورزی نیکاتیس  برایتان روشن خواهد شد :

1. بهبود ساختار خاک

این گیاه با داشتن ریشه‌های عمیق، در تقویت بافت خاک مزرعه‌ی شما اثر عالی خواهد داشت، ریشه‌ها با نفوذ به عمق خاک، باعث افزایش تهویه، بالا رفتن نفوذپذیری آب و کاهش چسپندگی یا فشردگی خاک می‌شود و نکته‌ جالب دیگر باقی‌مانده‌ی مواد آلی و بقایای گیاهی حاصل از کلزا در بستر خاک پس از برداشت آن به غنی شدن خاک مزرعه کمک می‌کنند و موجب افزایش باروری خاک برای کشت‌های بعدی می‌شوند.

2/ تناوب زراعی و کنترل آفات

مورد دیگر بالا رفتن کارایی مصرف نیتروژن

است که کلزا با ریشه های خود توانایی جذب نیتروژن از اعماق خاک را دارد. این ویژگی موجب جلوگیری از هدررفت نیتروژن و بهبود تغذیه خاک برای کاشت محصول می‌شود.

از این رو کلزا به عنوان یک محصول تناوبی در چرخه کشت، موجب کاهش نیاز به مصرف کودهای شیمیایی می‌شود (چون به جذب نیتروژن از خاک کمک کرده و نیاز محصولات بعدی به کودهای نیتروژنی را کاهش می‌دهد). این ویژگی باعث کاهش آلودگی منابع آبی و خاکی نیز می‌شود.

اثر دیگر تناوب زراعی گیاه به این صورت است که کلزا با ایجاد سایه و رقابت با علف‌های هرز، به‌طور طبیعی مانع رشد آن‌ها می‌شود. این امر استفاده از علف‌کش‌ها و سموم شیمیایی را کاهش داده و به حفظ تنوع زیستی و سلامت محیط‌زیست کمک می‌کند.

برای نمونه کشت کلزا در تناوب با سایر محصولات مانند گندم و جو، باعث افزایش بهره‌وری سیستم کشاورزی می‌گردد.

این تناوب نه‌تنها از شیوع آفات و بیماری‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه موجب تقویت چرخه مواد مغذی در خاک و کاهش فرسایش خاک نیز می‌گردد.

3/ اصلاح خاک‌های شور

کلزا مقاوم به شوری است و در خاک‌های نسبتاً شور رشد میکند و با جذب و دفع یون‌های نمکی، شوری خاک را در در یک دوره کشت کاهش می‌دهد. این ویژگی عاملی مهم در اصلاح خاک‌های شور و کمک به کشاورزی پایدار و ارگانیک است.

4/ تأثیر مثبت بر جمعیت میکروبی خاک

کلزا می‌تواند جمعیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک، به ویژه قارچ‌های میکوریزا، را افزایش دهد. این میکروارگانیسم‌ها به بهبود جذب مواد مغذی و حفظ رطوبت خاک کمک می‌کنند و نیاز آبیاری مزرعه را کاهش می‌دهند.

5/ تأثیر مثبت بر کاهش گازهای گلخانه‌ای

کلزا یک محصول با ظرفیت فوق العاده برای جذب دی‌اکسید کربن است و به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. علاوه بر این، از دانه‌های کلزا می‌توان برای تولید سوخت‌های زیستی مانند بیودیزل استفاده کرد که به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی منجر می‌شود.

6/ اثر ترشح ترکیبات آللوپاتیک کلزا

کلزا توانایی ترشح ترکیبات آللوپاتیک (مواد شیمیایی طبیعی) از ریشه‌های خود را دارد که می‌تواند رشد علف‌های هرز را مهار کند. این خاصیت باعث کاهش نیاز به استفاده از علف‌کش‌های شیمیایی و بهبود سلامت خاک می‌شود.

7/ اهمیت اقتصادی کلزا در تولیدات ارگانیک

کلزا، علاوه بر مزایای زیست‌محیطی و تناوب زراعی، از نظر اقتصادی نیز محصولی ارزشمند است. این گیاه روغنی در صنایع غذایی، دارویی و تولید سوخت‌های تجزیه پذیر کاربرد دارد.

7/1 – تولید روغن گیاهی با کیفیت بالا

از سالم‌ترین و سلامت بخش ترین روغن‌های گیاهی که میتوان تولید کرد، روغن کلزاست که با درصد بالای اسیدهای چرب غیراشباع و درصد پایین اسیدهای چرب ترانس، در صنایع غذایی محبوبیت زیادی دارد. تقاضای رو به رشد برای این روغن، هم منبع درآمدی پایدار برای کشاورزان ارگانیک با توجه به هزینه‌های تولید است و هم ماده ای برای کاهش بیماری ها که نیکاتیس در مقاله ای دیگر به خواص و اثرات سلامت بخشی کلزا پرداخته است.

7/2- تولید سوخت‌های زیستی

روغن کلزا به عنوان ماده اولیه برای تولید بیودیزل استفاده می‌شود. بیودیزل تولید شده از کلزا جایگزینی پایدار و زیست‌محیطی برای سوخت‌های فسیلی است که به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند.

7/3- استفاده از بقایای گیاهی

پسماند‌های گیاهی کلزا در خاک می‌تواند به عنوان خوراک دام، کود آلی و حتی بهبود دهنده‌های خاک استفاده شود. این بقایا هزینه‌های کشاورزی را در تامین کود کاهش داده و بهره‌وری اقتصادی را افزایش می‌دهند.

خلاصه نتیجه‌گیری

کشاورزی کلزا یک تیر و چند نشان است که، نقش اساسی در کشاورزی پایدار و ارگانیک دارد. چون نه‌تنها عامل افزایش بازدهی و تقویت خاک است بلکه عاملی در کاهش مصرف کودهای شیمیایی نیز است. و نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی داشته به تحقق و هموار شدن اهداف محیط زیستی کمک می‌کند. و همچنین وجود روغن کلزا در سبد غذایی یک گزینه برای مراقبت از سلامت افراد جامعه است.

سرمایه‌گذاری در کشت کلزا می‌تواند سودی بالاتر از فعالیت های اقتصادی رایج مانند دلار، بیت‌کوین و… باشد.

سری مقالات کلزا در سایت نیکاتیس، شاهدی خواهد بود که، کلزا نماد عشق به خاک و سلامتی است.

منابع و نویسنده:

این مقاله مروری با توجه به اطلاعات عمومی و دانش آکادمیک در حوزه تولیدات گیاهی و کشاورزی، گیاهان دارویی و زراعی، تیم تولید محتوای علمی مجموعه نیکاتیس گردآوری و تهیه شده است و مسئولیت محتوا بر عهده خانم الهام اكبری، کارشناس گیاهان دارویی و معطر است.