زيتون شناسی

بخش اول

تاریخچه رویش درخت زیتون

زيتون، درختِ نیک و پاک،  قدمتی هزار ساله در زمین دارد و استفاده از روغن زیتون از گذشته تاکنون در سنت ها و فرهنگ های مختلف کشورهای بسیاری ديده شده است. نام  زیتون در کتب مقدس انجیل، قرآن و کتاب حکما برای درمانهای طبیعی آمده است و از دیرینه ترین میوه های درمانی و خوراکی است. قدمت درخت زیتون به سه هزار قبل از ميلاد مسیح و حتی خيلی بيشتر از آن برمیگردد.

زیتون قبل از ميلاد مسيح در سوریه، جنوب تركيه و فلسطين می روييد.

كوه زيتون در اورشليم نشان از وجود درختان زیتون آن منطقه است  درخت زيتون در نواحي مديترانه اي با آب و هواي معتدل كه زمستان ملايم دارد، رشد و نمو  مي نمايد

هم اكنون كشت اين درخت در شرق از  دامنه هاي غربي هيماليا، هند تا غرب در مراكش و سواحل اقيانوس اطلس و در كرانه های  دريای مديترانه رواج دارد. اوايل قرن 16 ميلادي مهاجران اسپانيايی زيتون را به آمريكاي لاتين بردهاند و در شيلی، كاليفرنيا، آرژانتين،مكزيك و برزيل كاشتند. به طور كلي ميتوان گفت درخت زيتون در طول ساليان دراز در كرانه های دريای

مديترانه رونق و رواج داشته است.

تاج زيتون، شاخه ای از درخت زيتون است كه بدور حلقه ای پيچيده شده و در بازی های باستانی المپيك يونان به قهرمان اعطا ميشده است. در المپيك 2004 آتن سنت اهدای تاج زيتون تجديد شد و به همراه مدال طلا به قهرمانان اعطا شد. شاخه زيتون در پرچم سازمان ملل متحد و نماد يونيسف نيز به عنوان نماد صلح استفاده شده است.

تاریخچه زیتون در ایران

زمان دقیقی كه زيتون از حالت وحشي خارج شد، تحت كنترل كشاورزان و باغداران ایرانی درآمد و به صورت ميوه باغی مورد استفاده قرار گرفت، معلوم نيست. در خصوص منشاء ورود اين گياه به كشور گفته اند، درخت زيتون از سرزمين بين النهرين وارد كشور شده است و برخی ديگر ورود آن را در زمان تسلط يونانيان در ايران ميدانند.

در زمان پادشاه ساساني خسرو انوشيروان برای درخت زيتون عوارض وضع شده بود، ظاهرا در اين زمان زيتون در خوزستان وجود داشته است.

از شواهد موجود به نظر مي رسد، كشت زيتون در حدود 2000 سال قبل در ايران انجام گرفته است. در منابع ديگر چنين آمده است كه اين گياه حدود 600 سال پـيش همزمان بـا مهاجرت گروهي از كردهای كرمانجی از حلب سوريه به منطقه رودبار وارد شد.

اين در حالی است كه ناصر خسرو در سفرنامه خود از وجود زيتون در طارم سخن گفته است.

همچنین وجود پايه های وحشی درختان كهنسال زیتون در كوه های

زاگرس، جنگل هاي منطقه  بختياری،  منطقه زيتی و نزديك شهسوار ، لردگان وجود دارد. و در بسياری از دره های جبال بارز بخصوص در منطقه محمد آباد مسكون، در اطراف بم، در استان كرمان اطراف ميبد، فسا وک، غار و كازرون در فارس، لرستان، ايلام، كهکيلويه و بوير احمد تا كرمانشاه، در خوزستان، اهواز، دزفول، مسجد سـليمان در رامهرمز و يزد، درختان كهنسال زيتون وجود دارند.

داخل کشور، در حال حاضر تنها منطقه ای كه به توليد زيتون می پردازد استان های گيلان و زنجان است. بر اساس آخرين آمار تهيه شده از سوی وزارت جهاد

كشاورزي مجموع مساحت باغات زيتون دراين مناطق حدود 5 هزار هكتار است.

به عبارت ديگر مهمترين استان های توليد كننده زيتون به ترتيب گيلان، زنجان،کرمان می باشند.

درخت زيتون به استرس های طبيعي و شرايط آب و هوايي موجود در كشور در

مقايسه با ساير درختان موجود از سازگاري بالائي برخوردار است. اين درخت از منابع آب و خاك حفاظت مي كند و از فرسايش مخرب موجود در اراضی و كم بازده جلوگيری ميكند.

تهیه و گردآوری از نیکاتیس ارگانیک

منابع

زيتون و اهمیت آن، انتشارات نوروزی

زيتون، درویشان، محمود 1367. انتشارات نشر آموزش کشاورزی

زیتون، انتشارات امیر کبیر

آشنایی با زیتون، انتشارات تحقیقات آموزش و ترویج جهاد کشاورزی

زيتون و روغن آن، انتشارات توسعه کشت زیتون. طباطبایی